گزارش تصویری هفته معلم و تقدیر از زحمات همکاران شاغل در واحد آموزشی روستایی ناحیه 3 قم
باسلام هرچند دیر ولی بالاخره فرصتی دست داد تا بتوانیم گزارشی از برگزاری مراسم هفته گرامیداشت مقام معلم که به کوشش دو مجتمع حضرت قائم(عج)قمرود و امام سجاد (ع) مشک آباد و تجلیل و تقدیر از زحمات همکاران شاغل در واحد های تابعه این دو مجتمع و جلسه پرسش و پاسخ با مسئولین محترم اداره ناحیه ۳ قم به رشته تصویر در آوریم.
نصب وطراحی پوستر و تراکت به مناسبت هفته معلم
خوش آمد گویی اعضای شورای دانش آموزی مجتمع به مدعوین
تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید توسط برادر سیف اله طاهری
قیام به افتخار نواختن سرود ملی جمهوری اسلامی ایران
اجرای دکلمه در باره مقام معلم توسط یکی از دانش آموزان کلاس اول دبستان دخترانه شهدای قمرود
سخنرانی جناب آقای الهی معاونت محترم اداره ناحیه ۳
اجرای سرود توسط دانش آموزان کلاس پنجم دبستان شهدای قمرود
بازهم آقای الهی و یادی از شادروان آقای محمدمیرزایی کارشناس مسئول ارزیابی عمکرد اداره ناحیه ۳ که همیشه در صف مقدم خدمت برای مدارس روستایی بودند
سرکار خانم یزدانی فر معاونت محترمه آموزش ابتدایی ناحیه ۳ و سخنرانی و پاسخ به همکاران در زمینه آماده سازی اجرای کلاس ششم و تحول بنیادین
در ضمن ایشان قول برگزاری اردو تفریحی سیاحتی را درهمین جلسه به معلمان روستا دادند
سپاسگزار از زحمات ایشان
تجلیل از همکار محترم اقای محمد علی گل فشان که به عنوان معلم نمونه استانی انتخاب شده بودند
آماده سازی نمازخانه جهت انچام فریضه چماعت توسط دو معاون مجتمع قائم آقایان عطارد و پورخان
نماز جماعت در مجتمع قائم
همه کاره و زحمت کش مراسم جشن آقای سید محمد حسینی خدمتگزار مجتمع قائم
صرف نهار مسئولین محترم ناحیه ۳ به همراه همکاران مجتمع قائم
با تشکراز سرکارخانم یزدانی فر معاونت محترم آموزش ابتدایی ناحیه ۳ و جناب آقای سید مهدی موسوی کارشناس مسئول محترم آموزش ابتدایی که مارادر این راه یاری نمودند
میلاد یاس نبی،روزمادر،روز زن پیشاپیش مبارک
ولادت دخت نبی حضرت فاطمه سلام ا... علیها مبارک باد
فاطمه یعنی شرف،یعنی حجاب, فاطمه فخر زنان، روز حساب
فاطمه یعنی رضای کردگار
شاهکار خلقت پروردگار
پیشاپیش: روززن این موجودات زیبا،
دوست داشتنی،
حساس،
عاقل،
مدیر،
مدبر،
خلاق و فداکار مبارک باشه!
فقط خودمون میدونیم چه جواهراتی هستیم
مادرم شاخه گل باغ بلور،
پدرم فاصله عشق و غرور
روزت مبارک مادرم
زیباترین واژه بر لبان آدمی واژه “مادر” استزیباترین خطاب “مادر جان” است
“مادر” واژه ایست سرشار از امید و عشق
واژه ای شیرین و مهربان که از ژرفای جان بر می آید
روزت مبارک مادر . .
پوزش خواهی بابت بروز رسانی
حوصله معلم ها را زیاد کنیم
خلاقیت و ابتكار عمل برای رشد و ارتقای علمی كشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. 
جامعه ای كه بتواند خلاقیت نسل جوان و به خصوص دانش آموزان را فراهم سازد به طور حتم از رشد و شكوفایی علمی بهره مند خواهد شد.
سازمان آموزش و پرورش به عنوان متولی این بخش می تواند بستر مناسبی برای رشد فكری دانش آموزان ایجاد كند.
معلم خلاق می تواند با به كارگیری روش های نوین تدریس تأثیر به سزایی در پرورش خلاقیت دانش آموزان داشته باشد.
برخی از معلمان حتی انگیزه ای برای درس دادن به دانش آموزان ندارند با این حال چگونه می توان توقع داشت زمینه لازم برای رشد خلاقیت را در دانش آموزان فراهم كنند. معلمان با رفتار خلاقانه، می توانند محیطی را برای ارتقای خلاقیت در دانش آموزان به وجود آورند. اگر معلم با اتخاذ روش های نوین و كاربردی آموزش در راستای بروز خلاقیت دانش آموزان گام بردارد ولی الگوی عملی مناسبی در این خصوص نتواند ارائه كند تأثیری در رشد و شكوفایی دانش آموزان نخواهد داشت.
ارائه برنامه های آموزشی به معلمان و بسترسازی مناسب برای پرورش خلاقیت در بالفعل كردن خلاقیت دانش آموزان و معلمان بسیار مؤثر خواهد بود.
شوخ طبعی از شاخص های مهم خلاقیت به شمار می رود و وجود حس شوخی و شوخ طبعی در فضای خانواده بسیار مهم است. حس شوخ طبعی به طور مستقیم به رشد خلاقیت دانش آموزان كمك می كند و در خانواده هایی كه فضای زندگی آنان خشك و رسمی است بسیاری از خلاقیت ها در آنان بروز نمی كند.
ناآگاهی برخی از والدین از فرآیند رشد خلاقیت در كودكان و مطالعه نكردن آن ها در این زمینه سبب می شود هیچ گاه نتوانند برای پرورش و شكوفایی خلاقیت فرزند خود برنامه ریزی كند.
بیهوده شمردن تخیلات دانش آموزان، نشناختن علایق درونی فرزندان، تحمیل علاقه از موانع خلاقیت دانش آموزان در خانواده است. تقویت حس اعتماد به نفس و خودباوری در دانش آموزان، ترغیب آن ها به حدس زدن مسائل درسی، اهمیت جدی به امر آموزش ابتكار عمل و خلاقیت، ترتیب دادن سخنرانی برای شخصیت های خلاق دانش آموز از روش های كاربردی پرورش خلاقیت است.
همچنین با ترتیب دادن برنامه های سخنرانی برای دانش آموزان خلاق می توان، اندیشه های مبتكرانه آن ها را در اختیار سایر دانش آموزان قرار داد. سایر دانش آموزان نیز با الگوبرداری از چنین شخصیت هایی تلاش خواهند كرد كه خود نیز خلاق و مبتكر شوند تا بتوانند الگویی برای سایر هم كلاس های خود باشند. اندیشه های خلاق زمانی بروز خواهند كرد كه شرایط برای بروز آن فراهم شود و بهره گیری از روش حدس زدن در شرایط مختلف نیز عاملی برای شكوفایی استعداد و تجلی خلاقیت است.
هردانش آموزی در برابر مسائل و رویدادها واكنش منحصر به فردی خواهد داشت كه بیان آن واكنش ها می تواند زمینه ای برای تجلی خلاقیت در سایر دانش آموزان ایجاد كند. وی ایجاد فضا و بستر طبیعی و آرام برای بیان واكنش ها و احساسات دانش آموزان و دور كردن فضاهای خشن و پر التهاب را اقدامی مؤثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان ذكر می كند.یكی از روش های مؤثر در پرورش خلاقیت حذف عوامل منفی و تحقیر آمیز از فراروی دانش آموزان است. تحقیر، تمسخر، تنبیه و شرمنده كردن مانع شكوفایی استعدادها و خلاقیت ها می شود. نباید تمامی دانش آموزان را با یكدیگر یكسان بدانیم، اطلاع از این تفاوت ها در تحقق و شكوفایی استعدادهای بالقوه آن ها مؤثر است.
در طريق تربيت ديني چه مراقبت هايي لازم است ؟تربيت و آموزش ديني كودكان ( قسمت ششم )
در قسمت قبل به فنون و ابزار لازم در تربيت ديني پرداختيم . اينك در ادامه مي خوانيم... 
هـ - مراقبت هاي لازم
در طريق تربيت ديني كودكان مراقبت هايي بايد صورت گيرد تا امر تربيت مؤثرتر باشد . اين مراقبت ها از جهات مختلفي مورد بحث هستند كه اهم آنها عبارت اند از:
1- پاسخ درست به سؤالات : درك و فهم كودك نسبت به مسائل مذهبي بسيار محدود است و به همين نظراو دائماً در زمينه هاي گوناگون به سؤال و پرسش مي پردازد تا دامنه اطلاعات خود را وسيع تر سازد. پرسش هاي او نشانه ي علاقه مندي او به عقلاني و مستدل كردن اطلاعات مذهبي است و براي مربي نقطه مثبتي مي باشد .
آنچه مهم است دادن پاسخ به سؤالات است كه بايد درست و قانع كننده باشد. ما نياز نداريم كه با استدلالِ نيرومند و قوي به كودك جواب دهيم ؛ زيرا او دراين رابطه شايد نتواند حقايق را درك كند و مباني درك منطقي و مستدل او چندان رشدي ندارند ؛ ولي ضروري است پاسخ ها قاطع باشند آن چنان كه او را قانع كنند نه ساكت ، قلب پاك و منزه او بايد آن را بپذيرد و ذهنش آن را در خود جاي دهد.
موفقيت در اين امر بسته به آن است كه والدين و مربيان ، خود اعتقادات و اطلاعات روشني داشته باشند و به آنچه كه مي گويند مؤمن باشند. اگر جاي ابهامي در زمينه اي خاص برايشان وجود دارد از خود دور سازند و در پاسخ هم خود را در وضع درك و فهم و موقعيت كودك قرار دهند.
2- جلوگيري از بدآموزي ها: چه بسيارند شبهات و بد آموزي هايي كه براي كودك پديد مي آيند و ناشي ازجهل و يا بي توجهي مربيان است و البته آنها هم در اين امر شايد معذور باشند. از آن بابت كه برخي از مستشرقان خيانتكار، دوستان نادان و دشمنان دانا ذهن ها را آلوده كرده اند و افسانه ها و اساطيري را به نام مذهب وارد جامعه نموده اند و اذهان مردم را آلوده اند.
عقايد و افكارغلطي كه وارد مغزها شده اند به زودي از بين رفتني نيستند و اي بسا كه خود به گروه و نسل هاي ديگر القاء شوند ودر ذهن آنها هم ريشه دار گردند. در آموزش ها، بويژه در آموزش مذهبي بايد چيزي را به كودك آموخت كه بعدها نيازي به اصلاح نداشته باشد.
والدين و مربيان اعتقاد به خدا، به مذهب و تعاليم آن را به گونه اي در كودك پديد آورند كه روح مذهب در آنان به صورتي صحيح استوار گردد. همچنين مسائل و مباحث آموخته شده به صورتي باشند كه كودك در حال و بعد ، آنها را منافي با حق و حقيقت نيابد. غرض اين است بدانيم كه عقايد مذهبي كودكان با زندگي روزمره و تجارب و آگاهي هاي خانواده و مدرسه ارتباط نزديك دارد.
3- ايجاد عادات مذهبي : زندگي خود و خانواده خود را مذهبي كنيد. آن چنان كه رفتار و گفتار، رفت و آمدها ، معاشرت ها ، خور و خواب ها و موضعگيري ها همه رنگ مذهب داشته باشند. نماز خود را در اول وقت بخوانيد و برنامه كار و بازي كودك را طوري ترتيب دهيد كه در آن ساعت فارغ البال و با شما همراه باشد؛ روح خير خواهي نسبت به همنوع را درخود زنده و متجلي سازيد تا فرزند شما از آن درس بياموزد؛ در برخوردها خوشرو باشيد كه حاصل آن عملاً خوشرويي فرزند شما باشد و درهمه ي آنچه كه مورد نظر است به طور مداوم و مستمر عمل كنيد تا اين خوي ها در شما و فرزندنتان به صورت عادت درآيد.
4- خستگي جسمي و ذهني : ما دوست داريم كه فرزندان ما عامل به مذهب و تعاليم آن باشند ولي نمي خواهيم كه كودك را در طريق مذهب و عبادت و طاعت آن چنان خسته كنيم كه از آن متنفر و بيزار گردد. طفلي كه از همان آغاز حيات از عبادت خسته شود ترجيح خواهد داد كه بدون مذهب باشد.
غرض اين است كه در اعمال مذهبي ظرفيت جسماني ، رواني، فكري و عاطفي كودك را در نظر گيريم و ببينيم تا چه حد آمادگي پذيرش و عمل دارد. از كودك هفت ساله خود انتظار نداشته باشيد كه پا به پاي شما در راهپيمايي ها شركت كند و چون شما شعار دهد. او كودك است، خسته خواهد شد . از فرزند ده ساله خود انتظار نداشته باشيد كه چون شما در جلسه مذهبي چند ساعته ساكت و آرام بنشيند وهمانند شما به خواندن دعا، سينه زني و مرثيه خواني بپردازد.
بررسي هاي علمي نشان مي دهند كه بيشتر لامذهبان و يا مخالفان مذهب از دو گروهند:يكي فردي كه در دوران كودكي و نوجواني آگاهي و تربيت مذهبي به او نداده اند و ديگر فردي كه تربيت مذهبي دوران كودكي اش با خشونت و سختگيري توأم و همراه بوده است و يا كودك را در عين نفهميدن مسئله اي وادار به عمل كرده اند.
و- هشدار
غرض هشداري است به والدين و مربيان كه بر اثر بي توجهي ، سهل انگاري و جهل و ناداني ، وضع و موقعيتي را براي كودكان پديد مي آورند كه آنان در آينده با دشواري هايي مواجه خواهند شد. في المثل برخي از والدين و مربيان طفل را در دوران كودكي از تربيت ديني دور نگه مي دارند. بدان مقصد كه اين امر برايشان زود است و بعدها در سنين نوجواني امكان اعمال نظر برايشان نخواهد بود. و يا بعضي از مربيان مسئله اي را وارونه و غلط به كودك القاء مي كنند بدان گمان كه در آينده پس از بزرگ شدن كودك آن را اصلاح نمايند ؛ و اينان روزي به خود مي آيند كه كار از كار گذشته و در امر تربيت با صدها دشواري مواجه خواهند بود.
رمز از دست دادن عقايد
اين كه چرا برخي از افراد با اين كه در خانواده مذهبي به دنيا آمده اند ترك دين و مذهب مي گويند پاسخش تا حدودي مربوط مي شود به بخشي از تحليلي كه ارائه داديم . در عين حال براي هشياري برخي از والدين علاقه مند به پرورش مذهبي فرزندان ، عرض مي كنيم كه به موارد زير هم توجه داشته باشند و رمز ترك عقايد و لا مذهبي فرزندشان را در اين روابط جستجو كنند:
1- عدم آگاهي و معرفت نسبت به مسائل مذهبي كه خود سبب رسيدن به اين نكته مي شود كه كار مذهب عملي پوچ و بي فايده است.
2- وجود تناقض در رفتار و كردار، در گفتار و عمل والدين و مربيان كه كودك را نسبت به آنها بدبين مي سازد.
3- اِعمال روش هاي خشك و مستبدانه در آموزش مذهبي و درخواست اطاعت كوركورانه و بي قيد و شرط.
4- عدم توان استدلال منطقي در اين رابطه كه وجودش براي دفاع از كيان عقيدتي هركس ضروري است .
5- وجود افسانه و اساطير و خرافات و موهومات و شبهات به اسم مذهب كه سبب بدنام كردن مذهب مي شود.
6- عدم ايجاد رابطه بين دين و دانش و حتي اصرار به متضاد نشان دادن اين دو مسئله .
7- القاء ترك لذات به اسم دين ، بدين ادعا كه لازمه دينداري ترك لذات است .
8- وجود تفاوت بين آنچه كه از لحاظ تعاليم مطرح مي شود و عمل آن در اجتماع و مسئولان مذهبي جامعه .
9- تحميل بدون در نظر داشتن ظرفيت جسمي و رواني كودك.
10- عدم زمينه سازي براي ايجاد آمادگي در كودك به گونه اي كه گاهي جاذبه تلويزيون نمي گذارد كودك به دنبال نمازش برود.
11- معاشرت هاي بي بند و بار و بي ضابطه كه موجبات فساد و گمراهي ها را فراهم مي آورند.
12- زرق و برق ها ي فسادانگيز محيط و القائات ناروا در اين رابطه كه ناشي از تلاش جاهلان و دشمنان دوست نما است .
توجه به امانت داري
در همه حال فراموش نكنيم كه ما امانتدار خداييم . كودك، امانتي است از خدا در دست ما و بعد هم در دست خودش و بعد هم در دست اجتماع و مسئولان ديني. ما در برابر اين امانت مسئوليم و بايد حساب پس بدهيم . بار مصيبت دو چندان خواهد بود وقتي كه ما نه براي خود فكري كرده باشيم ، نه براي فرزندانمان، بي اعتنايي و يا سهل انگاري در انجام وظيفه عقوبت آفرين است.
در اين راه از چه كسي مدد گيريم؟
در تربيت فرزندان و ساختن و به عمل آوردنشان بايد از مددها و نيروهايي استفاده كرد. نخست بايد از همت و عزم و اراده خود مدد خواست كه جداً به تربيت كودك همت گماريم و بكوشيم او را بسازيم و به عمل آوريم . ثانياً از آنها كه آگاه و صاحبنظرند ، از مسئولان تربيت، از معلمان اخلاق ، از صاحبنظران در فهم قرآن بايد مدد بخواهيم كه آگاهي ها و اطلاعات لازم را در اين رابطه در اختيارما بگذارند. از فرصت هايي كه در اجتماع است ، از امكاناتي كه دولت و دستگاه هاي آموزشي در اختيار مي گذارند بايد به نفع سازندگي و اصلاح كودك استفاده كرد.
و سرانجام بايد از هستي بخش مطلق ، از مددرسان توانا و نزديك ، از خداوند خلق و امر براي حفظ و به ثمر رساندن امانت خودش طلب كمك كرد.
تربيت و آموزش ديني كودكان ( قسمت پنجم )
خوانيم .
د- فنون و ابزار لازم
1- در جنبه ابزار: وسايل وابزار تربيت در اين راه بسيار و برخي از آنها عبارت اند از:داستان ها : منظور داستان هاي مربوط به پيشوايان مذهب است كه ذكر آن ضمن بالا بردن سطح فكر و معرفت كودكان سبب ايجاد عُلقه ( دلبستگي ) و تلاش براي همانندي هم خواهد بود. شما به همراه داستان و شرح حال و زندگي اولياي مذهب مي توانيد معارف و مباحثي را به كودك القاء كنيد.
محافل و مجامع: قرار دادن كودك در جو مذهبي مثل مساجد و محافل، جلسات مذهبي ، اجتماعات سالم ديني در رشد و پرورش ديني آنها بسيار مؤثر است . كودكان ما از حدود سه سالگي چنين آمادگي را دارند و در ضمن آن به فراگيري آيات و دعا و برنامه ها مي پردازند. طفل از همراهي با پدر براي رفتن به مسجد و مجلسي خوشحال مي شود و به مسائل مذهبي با علاقه گوش مي كند. از حدود هشت سالگي دوست دارد عضو سازمان مذهبي شود و به خاطر آن احساس غرور مي كند.
رفتارهاي مذهبي جمعي : برگزاري نماز جماعت ، تربيت گروه سرودهاي مذهبي و مشاركت دادن كودك در آن ، خود از مسائل مورد علاقه كودك است . دكلمه ، نمايش ، عبادت هاي جمعي ، آوازهاي مذهبي به صورت گروهي در تربيت مذهبي كودكان بسيار مؤثر است و موجباتي را براي رشد مذهبي ، صفا و اخلاص فراهم مي آورد ؛ اگر چه برخي از آنها براي خوشايند ديگران صورت گيرد.
منطق و استدلال : به كار بردن منطقي كودك پسند ، و بيان مسئله به زباني كه كودك را اقناع كند خود در رشد مذهبي او مؤثر است . برنامه ها بايد به صورتي منسجم و هماهنگ باشند، طوري كه به كودك نظمي فكري بدهند ، براي طفل قابل درك و فهم باشند و او را درحد توان فكري قانع سازند. و البته فراموش نخواهيم كرد كه تفكر منطقي در كودكان از حدود هفت سالگي ظهور كرده و تدريجاً رشد خواهد كرد.
فرصت ها: در جريان زندگي و در مسير آن گاهي فرصت هايي پديد مي آيند كه دقايق آن براي مربي غنيمت و كل آن به صورت ابزار و وسيله اي در اختيار است. در جامعه اسلامي ما جشنها ، وفات ها ، اعياد و مراسم بسيارند. دراين فرصت ها مي توان بحث هايي را ترتيب داد و ضمن آن از مسائل اسلامي ، از راه و رسم حيات اسلامي ، از اخلاق و عادات مذهبي سخن گفت و بذر رفتار اسلامي را در نهاد كودك كاشت .
2- در جنبه فنون : در اين جنبه ها نكات و شرايط متعددي مطرحند كه ذكر همه آنها در اين مختصر ميسر نيست، آنچه با رعايت اختصار دراين رابطه مي توان ذكر كرد عبارتست از :
- ارائه الگو: ما ناگزيريم دراين رابطه بيشتر حرف بزنيم از آن بابت كه نقش الگو ها در رنگ دادن زندگي كودك سرنوشت ساز است. اصولاً تربيت ، و به ويژه تربيت ديني بر اساس دستورات عملي و مدل هايي خواهد بود كه والدين و مربيان به كودك عرضه مي كنند. طفلي كه رفتاري را از والدين خود ببيند از آن تبعيت خواهد كرد، خواه رفتاري سالم باشد وخواه ناسالم .
جنبه تبعيت از الگو درهمه ي سنين مهم است و در شش تا دوازده سالگي داراي نقشي قوي تر از ديگر سنين است . البته فراموش نخواهيم كرد كه تصور كودك چهار ساله از پدرش اين است كه او قدرت مطلق است، همه چيز را مي داند و هرچه را كه انجام مي دهد درست است. به همين نظر است كه ما توصيه مي كنيم والدين و مربيان مراقب رفتار و سخنان خود باشند.
ما حتي معتقديم كه الگوهاي تربيتي كودكان در جنبه ي اخلاق ، و در صبر و اخلاص و امانت و پاكي و بركناري از شبهات بايد خدا گونه باشند، صاحب علم و آگاهي باشند و نظريه اي را عرضه و ارائه كنند كه مدافع آن هستند ، در نظر داشته باشند كه ذهن كودك به زمين آماده اي شبيه است كه همه چيز را مي پذيرد ، حتي اوهام و خرافات را .
ما به نصيحت زباني در پرورش ديني چندان معتقد نيستيم ، قائليم كه نقش عملي والدين كارسازتر است و رفتار مذهبي كودك به ميزان علاقه و شايستگي و ميزان درك و فهم والدين و نوع رفتار و موضعگيري آنها در برابر حوادث بستگي دارد .
عبرت آموزي : اين هم نكته اي مهم و سازنده در تربيت است كه هر واقعه و جرياني را به صورت درسي در آوريم كه كودك از آن استفاده كند. اين كه فردي دروغ گفته و رسوا شده ، اين كه فردي ديگر خيانت كرده و آبرويش رفته است و آن سومي كه تنبلي و تن پروري كرده و گرفتارشده و آن چهارمي نتيجه بد عمل خود را كشف كرده ، و آن پنجمي كه از دنيا رفته و از او نام نيك يا بدي باقي مانده براي كودك درس است. مربي لايقي مي خواهد تا اين درس را به كودك القاء و وقايع را به نحوي مفيد و شايسته ارزيابي كند.
توجه به رغبت : كودك همه گاه آماده انجام دادن همه كارها نيست . در ساعتي نمي خواهد با شما نماز بخواند او را تحت فشار قرار ندهيد و مجبورش نكنيد كه حتماً برخيزد و چنين كند كه زيان آن از نفعش بيشتر است . بگذاريد خود با رغبت به سوي شما آيد تا براساس حضور قلب به عبادت بپردازد . تحميل به اسم مذهب مفيد نيست.
از مجاورت نيكو با كودك استفاده كنيد و بكوشيد كودك با شما يا فرد ديگري كه پايبند به مذهب است مأنوس شود. انس ها و الفت ها ، انضباط مذهبي را دروني مي كنند. طفل درعين آزاديِ فكر، به آزادي عبادت و اطاعت هم دست خواهد يافت و اين امر اگر ازهمان آغاز كودكي پيگيري شود ، در قبل از ده و حتي در هشت سالگي ثمرات خود را نشان مي دهد و به اصطلاح قواعد مذهبي در او ريشه دار مي شوند.
ادامه دارد ...
در قسمت بعد به اين مطلب مي پردازيم كه در طريق تربيت ديني چه مراقبت هايي لازم است ؟
روش هايي براي مذهبي بار آوردن كودكان/تربيت و آموزش ديني كودكان ( قسمت چهارم )
در قسمت قبل مطالبي در مورد فروع مذهب و تعاليم آن بيان كرديم . اينك در ادامه مي خوانيم ...
زندگي مذهبي تابع آداب و ضوابطي است كه كودك ازهمان دوران خردسالي بايد بكوشد خود را با آن تطابق دهد. وقت شناسي ، انضباط در كار، محكم كاري ، رعايت حقوق و حدود ، انس به كار ، ميل به سحر خيزي ، علاقه به خواب و استراحت پس از نماز عشاء ، تقسيم اوقات شبانه روز به ساعات كار و معاشرت و استراحت و ده ها مسئله از اين قبيل در دوران كودكي بايد سر و سامان پيدا كنند.
همچنين حد حيا و شرم براي كودك بايد روشن شود از آن جهت كه بسياري از حُجب و حياها ابلهانه و خطرآفرين است. و يا احتياط هاي آلوده ي وسواسي سبب ويرانگري هايي در آينده خواهد شد. آرايش ها، لباس پوشيدن ها، خور و خواب ، كيفيت معاشرت ، رعايت محبت ، خدمت، فداكاري ، صحت عمل ، تسلط برخود ، مديريت و حفظ خود ، همه و همه از مباحثي هستند كه در تربيت مذهبي كودكان بايد مّد نظر قرار گيرند. در همين جاست كه مي توان رابطه ي مذهب با اخلاق را نيز كشف و دريافت نمود.
در فلسفه زندگي
:بخشي از آموزش هاي ما در رابطه با فلسفه زندگي است . در مورد اين امر كه چرا زنده ايم و چرا زندگي مي كنيم ؟ والدين در دوران حيات مشترك خود با كودك مي توانند تفسيرهاي گوناگون و متفاوتي را از زندگي ارائه دهند و بر آن اساس كودك خود را بسازند.در آموزش ديني بر اين اساس بخشي از تلاش مربيان هم مربوط به اين جنبه ها و آشنا كردن عملي طفل است به فلسفه وهدف زندگي و بار آوردن او براساس ضوابط مكتب ؛ يعني به گونه اي دنيا را براي كودك معرفي كنيم كه ارزش زيستن را داشته باشد. اين امر بايد از حدود هفت سالگي مورد نظر باشد كه علاقه اي شديدتر نسبت به زندگي براي او حاصل مي شود و مي خواهد اطلاعات عميق تري در اين رابطه پيدا كند.
در همه حال فراموش نكنيم كه فلسفه زندگي از نظر مذهب امري است كه كودك بايد از طريق مشاهده و ملاحظه ي آن در زندگي والدين و مشاهده آن پذيرا شود وگرنه با گفتن و اظهار نظر كردن ، امري در اين رابطه پديد نخواهد آمد.
ج- روش هاي تربيت ديني :
در قسمت هاي قبل به اهداف و مقاصد و محتوا و مضمون تربيت ديني پرداختيم : اينك به روش هايي كه در تربيت ديني كارساز هستند ، مي پردازيم .
1- در آموزش: در آموزش ديني شيوه ها و فنوني براي تربيت مطرح است كه اهم آنها عبارت اند از بحث كردن در مورد جهان و طبيعت و آفاق و انفس، دادن تذكر در موارد لازم و ضروري ( مثلاً دروغ كار زشتي است و ...) ، توجه دادن به خود و ابعاد وجود ي خود ، واداشتن به تفكر و تدبر در امور، تعقل و استدلال ، استفاده از تجارب شخصي ، سياحت و زيارت اماكن و در سايه آن دادن آگاهي ، عبرت آموزي و ...
درس هاي ديني نمي توانند صرفاً ذهني باشند ! چون در آن صورت خشك و بي حاصل خواهند بود. بايد در مواردي او را به تماشاي زيبايي هاي آفرينش و مذهب و تعاليم آن جهت دهيم تا عظمت و قدرت آفريدگار در اعمال و روح او تجلي كند.
به هرحال روش آموزش نبايد به صورتي باشد كه فكر و مغز او را تسخير كند و او را به صورت برده اي درآورد. به همين نظر نبايد كوشش در القاي مطالب خشك و بي حاصل باشد ، بلكه عرضه و ارائه ي عمل و نماياندن چهره واقعي مذهب در حيات خانوادگي و در موضع گيري هاي عملي مهم است.
پس قدرت درك او را از طريق سؤالات بالا ببريد و قدرت تعميم او را با اين گونه پرسش ها تقويت كنيد : زمين را كه آفريد؟ درخت را كه آفريد؟ آب را چه كسي به وجود آورد؟ آسمان را چه كسي ؟ و ... و سپس نتيجه بگيريد كه : همه چيز را خدا آفريد.
با پرسش هاي مكرر ، خدا را در ذهن كودك بزرگ و دوست داشتني كنيد؛ روح مذهب را در اعماق وجود او نفوذ دهيد، و شك ها را از درون او بزداييد. آموزش ها به صورت سمعي و بصري و حتي لمس و درك باشد تا كودك را به خود آورد و او را قلباً به مكتب خود معتقد و علاقه مند سازد.
2- در پرورش :در پرورش مذهبي ، تكيه به مسائل و جنبه هايي است كه اهم آنها عبارت اند از :
احياي فطرت
: در سرشت و ذات كودك جنبه هايي وجود دارند كه فرد را به سوي تقوا و عدالت ، پاكي و صداقت وا مي دارند. ميل به پاكي و صفا در كودكان امري است كه در همه جاي جهان مي توان از آن سراغ گرفت . ما در هيچ كجاي جهان فردي را نمي شناسيم كه در كودكي و خردسالي خواستار خير و پاكي ، جوانمردي و صداقت نباشد و يا كمك به مظلوم مورد تحسينش قرار نگيرد .احياي فطرت ، خود گامي است به سوي رشد ، و در پرورش و سازندگي افراد نقشي فوق العاده دارد. در تربيت ، سعي بر اين است كه طفل را به فطرت ارجاع دهيم و داوري را از وجدان او بطلبيم و حظّ و بهره ي او را بر اساس آن قرار دهيم كه فطرت و وجدانش تأييد مي كند.
در تربيت و سازندگي نسل ، سعي بر اين است كه تنها از حق طرفداري شود و به كودك نيز القاء گردد و عرضه حق دور از هر گونه شائبه اي و پيراسته از هرگونه مصلحت جويي باشد. اجازه دهيم كه فطرتش سالم و دست نخورده باشد و به راستي و درستي و پاكي همچنان مأنوس و دوست دار فضائل باشد.
تزريق محبت خدا
: ما بايد كاري كنيم كه كودك خدا را دوست داشته باشد . در اين صورت است كه او مي تواند عامل به احكام خدا شود . در طريق وصول به اين هدف ضروري است خدا را دوست داشتني ، مهربان و بخشنده و صميمي تر از پدر و مادر معرفي كنيد.همچنين ضروري است اين تصور در ذهن كودك مستقر شود كه خدا او را دوست دارد و مي خواهد او فردي ارزنده شود و خوشبخت و سعادتمند گردد. با كودكان لااقل تا شش سالگي بايد دائماً از مهر و عنايت خدا و از لطف و كرامت او سخن گفت ، نه از خشم و غضب و جهنم و عذاب او.
در طريق تزريق محبت خدا دردل كودك از هر وسيله حقي مي توان استفاده كرد و داستانها و قصه هايي در اين رابطه مي توان ساخت ؛ البته بايد درنظر داشت كه تصور و سخن والدين درباره خدا در كودك مؤثر است . اگر آنان خدا را فردي خشمگين معرفي كنند يا رحيم ، در تلقي كودك مؤثر خواهد بود.
ايجاد عـُلقه به اولياي الهي
: كودك بايد به اولياي دين، به رسول خدا و ائمه عليهم السلام و ديگر پاسداران مذهب علاقه مند باشد تا امر و نهي شان و راه و روششان در او اثر گذارد و شيوه هاي زندگي آنان را سرمشق قرار دهد. در طريق وصول به اين هدف مي توان از شيوه هاي گوناگوني استفاده كرد كه يك نمونه ي آن ذكر داستان زندگي و شرح فداكاري و خدمات آنهاست .اصولاً كودكان نسبت به كساني كه جنبه اعجاب و تحسين آنها را بر مي انگيزند و راه و روش قهرمانان را دارند علاقه مندند. اگر بتوانيم پيشوايان مذهب را به همان گونه اي كه بودند بزرگ و عظيم معرفي كنيم و شرح ايثارگري هاي آنان را به زبان ساده و قابل فهم براي كودك بيان كنيم ، در طفل علاقه اي قلبي نسبت به آنها پديد آمده و دوستدار آنها خواهد شد و جنبه ي همانند ي وادارش مي سازد كه عملاً از راه و روش آنها تبعيت كند.
ايجاد روحيه تعاون و تشكل
:در پرورش مذهبي سعي بر اين است كه جنبه تولي و تبري را در او تقويت كنيم . آنچنان كه ولايت اولياي حق و دوستداران مذهب را بپذيرد و از دشمنان دين بيزاري جويد. در عين دوست داشتن بشريت و خير خواهي براي آنان ، ضروري است اولويت ها در جنبه خيررساني براي او مطرح شود.سلسله مراتب كساني كه در معرض بهره مندي از حمايت افراد قرار مي گيرند. عبارتست از والدين و خويشان ، همسايگان، افرادي كه با ما هم كيش و برادرند و در مناصب گوناگون سرگرم خدمت و تلاشند و آنگاه ، ديگر انسانهايي كه اهل كتابند و هم آنها كه شايد حكمت و عقيده درستي ندارند ولي مزاحم كسي هم نيستند.
روحيه سازماندهي و تشكل در كودكان بايد قوي شود آنچنان كه در سايه ي ياري ها و همراهي ها ، وحدت و الفتي حاصل شود و افراد به كمك هم و با تمركز ، وحدت و قدرت بتوانند در سطح ملي و بين المللي كارهاي مهمي را انجام دهند . و يا به تعبيري كه رسول خدا (ص) دارد همه چون يك دست و يك قدرت در برابر بيگانه گردند.
در قسمت بعد به فنون و ابزاري كه در جهت تعليم مذهب كاربرد دارد ، اشاره خواهيم كرد.
ادامه دارد ...
فروع مذهب و تعاليم آن/تربيت و آموزش ديني كودكان ( قسمت سوم )
- در قسمت قبل به اهداف و مقاصد و نيز محتوا و مضمون تربيت ديني پرداختيم و اشاره كرديم
كه محتوا و مضمون تربيت ديني در دو جنبه قابل بحث است . يكي در حوزه اصول اعتقادي كه به آن در قسمت قبل پرداختيم . اينك در ادامه به جنبه ي دوم آن كه فروع يمذهب و تعاليم آن است مي پردازيم.
2 - فروع يمذهب و تعاليم آن :
بخش ديگري از آموزش هاي مذهبي دررابطه با مسائلي است كه تحت عنوان فروع دين و تعاليم مربوط به آن مطرح است. دراين رابطه مباحث را بايد با ديدي وسيع تر مطرح كرد و حتي مسائل مربوط به حدود وحقوق و نوع موضعگيري ها را براي كودك تشريح نمود . ما ذيلاً به قسمت هايي ازآن اشاره خواهيم كرد:
در عبادات :يقسمتي از آموزش هاي ما در رابطه با عبادات چون نماز و روزه و حج و جهاد وخمس و زكات و... است كه كودك بخشي از آن را به صورت عملي و گوشه اي ديگررا به صورت تئوري خواهد آموخت. در مسئله ينماز سعي براين است از همان حدود دو تا سه سالگي كه كودك سر پاي مي ايستد به صورت يبازي و سرگرمي بدان خوي گيرد، در كنار مادر و پدر بايستد و به نماز مشغول شود .
در مسئله روزه از امام صادق نقل شده است كه فرمود : كودكان خود را از حدود شش سالگي براي سحري خوردن بيدار كنيد و از حدود هفت سالگي او را ساعاتي به تحمل تشنگي و گرسنگي تشويق كنيد . مثلاً امروز صبح تا ظهر روزه بگيرد و فردا از ظهر تا مغرب و ...
مسائل مربوط به حج و جهاد و... اغلب به صورت تئوري و بيان شرح حال ارائه شود ، مگر آنگاه كه زمينه عمل آن فراهم شود . در همه حال سعي بر اين است كودك تشويق شود كه با حقايق و جنبه هايي اين چنين آشنا گردد و روحيه اش بر اين اساس خوي گيرد.
در احكام و دستورات : دستوراتي در اسلام در رابطه با كيفيت گفتار و رفتار مطرح است كه طفل عملاً بايد با آن آشنا شود . او مي بايست ظواهر مذهبي را مراعات كند و خود را با آداب اسلامي رنگ دهد ، به گونه اي كه عمل او چون عمل شما با خدا ارتباط داشته باشد. دعا كند، خدا را شكر بگويد، پس از صرف غذا سپاس خداي را به جاي آورد، در كارها حضور و رضاي خدا را در نظر گيرد در برابر قرآن مؤدب و متواضع باشد، حكم كيفر را براي دروغ و خيانت بداند، بفهمد شرارت بد است ، خرابكاري ناروا است، تجاوز به حقوق و حدود زشت است ، وضو براي نماز لازم است ، چه شوخي هايي نارواست ، چه روابطي حرام است و ...
درحقوق و حدود : درآموزش ديني بخشي مربوط به حدود و حقوق انسانهاست . در ضمن زندگي و معاشرت در خانه و مدرسه بايد كودك را به حقوق وحدود خود و ديگران آشنا كرد. او بايد بداند كه در اسلام ، بر نفس خود حقي دارد ، در رابطه با بدن خود وظايفي دارد ؛ بايد بكوشد خود را تندرست نگه دارد و خود را رشد و ارتقاء دهد. لازم نيست كه ترك لذت كند ولي بايد بداند كه چه لذاتي حرام و نارواست ، چگونه بايد حفظ بدن كند، حفظ مال نمايد و... .
از همان كودكي در ضمن عمل به او بياموزيد و عادتش دهيد كه در حين دعا براي خود و براي سعادت ديگران هم دعا كند و براي مردم هم خيرخواهي داشته باشد. اين دعاها اگر چه لفظي است در حين عمل سبب آن خواهد شد كه طفل به آن توجه داشته باشد. شما با اين كار او را براي دوست داشتن ديگران ، برادري و الفت باغير، ايجاد هدف و زمينه مشترك آماده مي كنيد.
در موضعگيري ها: تربيت بايد به كودك در جريان حيات ، راه و رسم موضعگيري را در برابر حوادث و امور بدهد تا او بداند در وقايعي كه پديد مي آيد چه روشي را در پيش گيرد، در كجا سازش ناپذير باشد و در كجا تسليم؟ آيا تابع هر هوايي باشد يا تابع حق؟ و ...
كودك از همان خردسالي بايد در وضع و موقعيت تمريني قرار گيرد كه در برابر كشش ها و جذبه هايي كه دل ها را مي ميراند و تهي مي كنند خود را نبازد. وسوسه ها، كمرويي ها، بي شخصيتي ها سبب آن نگردند كه او بلغزد ، طعمه گرسنگان شهوت نشود ، در برابر هر چيزي كه او را از مرز خارج مي سازد بايستد و قادر باشد درحدود فكر خود از عقايدش دفاع كند.
بي تفاوتي بلائي است كه از دوران كودكي دامنگير كودك مي شود و آن هم براساس توصيه ها وعملكردهاي والدين و مربيان است كه براي حفظ كودك از خطر دائماً به او مي گويند كاري به كار كسي نداشته باش، به تو چه كه فلاني دعوا كرده ؟ و ... در نتيجه ي اين بي تفاوتي ، عدم توجه به امر به معروف و نهي از منكر در كودك به صورت امري عادي در مي آيد. در حالي كه او ازهمان كودكي بايد بداند كه در برابر ستمكار و ستمكاري نبايد ساكت باشد و يدر برابر مظلوم بايد ياور و كمك كار باشد.
ادامه دارد ...
در قسمت بعد و در ادامه ي اين مبحث به تعليم مطالب مذهبي در زمينه ي فلسفه ي زندگي و نيز روش هايي كه در اين زمينه كارساز هستند ، مي پردازيم.
تربيت و آموزش ديني كودكان
در قسمت قبل به چگونگي شروع و نيز اصول تربيت ديني كودك پرداخته شد . اينك در ادامه مي خوانيم...
در چگونگي تربيت ديني كودكان مي بايست نقاط و مقاصدي روشن باشد و مربي بداند كه چه مسيري را مي خواهد تعقيب كند، به چه اهدافي مي خواهد برسد؟ چه چيزهايي را مي خواهد به كودك بيام
الف – اهداف و مقاصد:
مقصد كلي ، مذهبي بار آوردن كودك است ؛ به گونه اي كه به تعاليم مذهب مؤمن و معتقد و برنامه هاي آن را عامل باشد. هدف اين است كه كودك ما اسلام را به عنوان مكتبي سازنده و حياتبخش بپذيرد و تعاليم آن را به صورت افكاري اصيل و هيجان انگيز در خود پذيرا شود. زندگي حال و آينده خود را براساس فلسفه اي كه مذهب معين مي كند رنگ و صورت دهد و در ايجاد و محيط مورد تأييد مذهب، كه محيطي پاك و به دور از هر گونه بد آموزي است كوشش و تلاش كند.
هدف اين است كه او در برابر آفريدگار خاضع ، و به فرمانش تسليم ، و در همه حال چشم به الطاف و عنايات او داشته باشد ؛ در زندگي حال و آينده ، خود را مسئول بداند و در كشاكش زندگي همچون پر كاهي نباشد كه با وزش بادها به هرسوي بجنبد و خالي و سبك و بي محتوا باشد.
ب – محتوا و مضمون:
محتوا و مضمون چنين تربيتي پردامنه ، و در برگيرنده ي همه جوانب و ابعاد حيات انسان چه در جنبه روابط و چه در جنبه واقعيات است و لااقل در دو مورد زير قابل ذكر و دسته بندي است: 1 – در اصول اعتقادي 2 – در فروع مذهب و تعاليم آن
1- در اصول اعتقادي :
بخشي از مباحث ديني ما در زمينه اصول اعتقادي است. آن را اصول مي ناميم از آن بابت كه بناي همه افعال و كردار و گفتار مذهبي ماست و قبل از هفت سالگي مي توان از طريق داستانها و شرح حال ها اشاراتي بدان داشت. از حدود هشت و يا نه سالگي مي توان تا حدودي به گونه اي مستدل آن را به فرد آموخت . آموزش اصول اعتقادي از نوع آموزش هاي اساسي و براي حيات افراد سرنوشت ساز است. مباحثي كه در اين زمينه بايد آموخته شوند بسيار و اهم آنها عبارت اند از:
خدا و توحيد : در اين قسمت هم سخن از معرفي خدا و عظمت و جلال و جمال اوست و هم صحبت از رابطه خدا با انسان از يك سو و رابطه انسان با خدا از سوي ديگر. در جنبه اول مسئله هستي بخشي ، آفرينش و گردانندگي جهان و پديده ها ، رازق بودن و حاكميت او درعين علم و قدرت و اراده مطرح است و در جنبه دوم خضوع و خشوع ، مددخواهي ، نيايش ، شناخت وظيفه در راه او ، تنظيم برنامه حيات براساس فرمان او و دوستي و دشمني براساس خواست و نظر اوست.
بناي توحيد بايد به صورت ركني باشد كه نه تنها جنبه عقيدتي ، بلكه تمام شئون زندگي آدمي را در برگيرد و البته در اين راه خداي را بايد به گونه اي معرفي كرد كه براي طفل جالب باشد . هنوز مدت و زمان لازم دارد تا او دريابد كه چرا بايد برخي عقوبت شوند و عده اي پاداش گيرند.
درآموزش هاي مربوط به خدا براي كودك مسئله اسرار نمي تواند مطرح باشد. كودك نمي تواند از اسرار سر درآورد. لفاظي ها و آنچه كه تعليمات بيهوده اش مي خوانيم ضربه اي بر احساس مذهبي اوست. لازم نيست آنچه را كه طفل نمي فهمد برايش تكرار كنيم . او مي تواند بهشت را از راه لذائذ كامي بشناسد و به آن دلبسته شود و سختي آتش دوزخ را از راه حواس خود درك كند.
در معرفي اولياي خدا: مدح و معرفي اولياي دين و پيامبران كه واسطه ابلاغ پيام خدا به مردمند جزء اصول اساسي اعتقاد است. لازم است در طول دوران خردسالي به معرفي پيامبران و نقش آنها آن هم به زبان ساده بپردازيم و داستان زندگي پيامبر اسلام و اهميت و ارزش قرآن را براي كودك شرح دهيم، به گونه اي كه به آن دلبستگي پيدا كند.
به همين گونه از چهارده معصوم و نقش و ارزش آنها، و خلاصه اي از زندگي و راه و رسم حياتشان ، به ويژه در جشن ها و وفات آنها سخن گوييم . در محافل خاصي كه بدين منظور ترتيب مي يابد آموزش اين گونه مسائل آن هم از طريق القاء و سخنراني ها مي تواند مؤثرباشد.
در رابطه با ايجاد عُلقه ( دلبستگي ) به اوليا ي دين مي توان از صفات عاليه آنها سخن گفت ، و به مدح آن صفات پرداخت كه خود داراي آثار عاطفي است و جنبه تهييج كننده در كودك دارد . از فرشتگان خدا بايد براي او حرف زد ؛ همچنين از پيامبران و عظمت آنها: زيرا گاهي اين تصور براي كودك پديد مي آيد كه ديگر پيامبران را مي توان قبول نداشت.
در مسئله مرگ و معاد:مسئله مرگ براي كودكان تا حدود سه – چهار سالگي چندان مفهوم نيست مگر آنگاه كه صحنه اي را در اين رابطه ببينند و يا نسبتاً از هوش بالاتري برخوردارباشند. بديهي است كه در چنين صورتي مسئله معاد هم جز در حد درك بيداري پس از خواب براي طفل مفهوم نخواهد بود.
از حدود پنج سالگي به داستان هاي شما در رابطه با مسئله مرگ وحياتِ پس از آن ، و مسئله بهشت و جهنم خوب گوش فرا خواهد داد و اين امر پس از هفت سالگي براي او بيشتر مفهوم خواهد بود و در ده سالگي كاملاً از آن سر در مي آورد و حدود دوازده سالگي خود مي تواند به استدلال در اثبات آن بپردازد.
بخش مهمي از تربيت ديني ما بايد متوجه مبدأ و معاد باشد و جنبه هاي مربوط به مرگ و حيات ما را در برگيرد. در كمتر از هشت سالگي بهتر است از مسائل دوزخ و جهنم و عذاب و كيفيت آن كمتر بحث به ميان آيد زيرا براي كودكان هراس انگيز است . همچنين مسئله مرگ را در حدود هشت سالگي به صورت كوچ از يك جهان به جهان ديگرمي توان مطرح كرد و اطلاعات مربوط به آن را دراين رابطه بايد تشريح نمود.
ادامه دارد ...
در قسمت بعد به فروع مذهب و تعاليم آن خواهيم پرداخت.
